فرسودگی خاموش نخبگان فردا: واکاوی علمی چالش‌های به هم تنیده روانی-اجتماعی و آموزشی در دوره کنکور و ارائه راه‌حل عملیاتی

چکیده

این پژوهش با هدف شناسایی چالش‌های روانی و آموزشی تجربه‌شده دانش آموزان پشت کنکور و تدوین و اعتبارسنجی بسته مداخله‌ای چندبُعدی، انجام شده است. در این پژوهش کیفی با اتخاذ رویکرد پدیدارشناسی تأویلی، به کاوش در تجارب زیسته این گروه پرداخته شد. نمونه‌گیری هدفمند با مشارکت ۲۱ دانش‌آموز دختر و پسر پشت کنکور تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت. داده‌ها از طریق مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته گردآوری گردید که با اجازه شرکت‌کنندگان ضبط، پیاده‌سازی، و بازبینی و اصلاح شد. تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار تخصصی ATLAS-ti و از طریق کدگذاری باز، محوری و انتخابی انجام پذیرفت که منجر به استخراج مضامین اصلی در دو حوزه مجزا گردید: چالش‌های روانی درمضمون‌های کلیدی: استرس و اضطراب، احساس ناامیدی و نشانه‌های افسردگی، خستگی روانی و فرسودگی جسمی، تجربه تنهایی و انزوای اجتماعی، فشارهای خانوادگی و انتظارات اجتماعی، ترس آینده‌ای نامعلوم، احساس بی‌ارزشی و کاهش اعتمادبه‌نفس، آرزوی رهایی از فشارهای محیطی (رویای آزادی) سازماندهی شدند. چالش‌های آموزشی در ۱۱ مضمون اصلی: ویژگی‌ها و محدودیت‌های فردی دانش‌آموزان، عدم آگاهی و تسلط بر روش‌های مطالعه مؤثر، تعاملات ناکارآمد و فشارزای خانواده، ضعف در مهارت‌های برنامه‌ریزی مطالعاتی، عدم علاقه به رشته تحصیلی دبیرستانی، آشنایی ناکافی با رشته‌ها و مشاغل دانشگاهی، نابرابری‌های اقتصادی، نابرابری‌های آموزشی، توزیع ناعادلانه سهمیه‌های کنکور، تأثیر منفی شیوه برگزاری و فشار امتحانات نهایی و سوابق تحصیلی، فشارهمکلاسی‌ها و همسالان قرار گرفتند بر اساس یافته‌های فاز کیفی، بسته آموزشی-مقابله‌ای جامع تدوین گردید. اعتبارسنجی بسته با مشارکت ۱۵ نفر از متخصصین برجسته روان‌شناسی، مشاوره و تعلیم‌و‌تربیت در دو سطح انجام پذیرفت: ارزیابی کیفی اعتبار محتوایی (CVI): محتوای بسته بر اساس معیارهای جامعیت، کاربردی بودن، پایه علمی و نظری، تناسب با نیازها و ویژگی‌های مخاطب هدف و دسترسی‌پذیری منابع مورد قضاوت خبرگی قرار گرفت. تحلیل داده‌های کمّی نشان داد که میانگین نمرات اختصاص یافته به تمامی معیارهای ارزیابی بالاتر از ۴ (در محدوده "خوب" تا "بسیار خوب") است. این پژوهش نشان می‌دهد چالش‌های روانی و آموزشی درهم‌تنیده‌اند